Κάποιοι πατάνε πάνω στο ευαίσθητο δέρμα
της λέξης πατρίδα και της χαρακώνουν
το πρόσωπο, δήθεν για να την «προστατέψουν».
Κάποιοι άλλοι δε θέλουν ούτε
να τη φτύσουν, την καταργούν από τους ορίζοντές τους, πλασάρουν ότι ντρέπονται
και αδιαφορούν για αυτή.
Εγώ λέω ότι έχω πατρίδα κι
ότι σαφώς υπάρχουν πατρίδες. Απλώς οι πατρίδες είναι εκεί για να ενώνουν, όχι
να χωρίζουν. Και απλώς, οι πατρίδες δεν είναι τα σύνορα και η γλώσσα. Λεγόμαστε
Έλληνες για λόγους πρακτικούς. Όμως για να νιώσω κάποιον συμπατριώτη δε μου
αρκεί να τον ακούω να μιλάει ελληνικά και να κατάγεται από την Ελλάδα.
Την Ελλάδα την εννοώ αλλιώς. Την εννοώ
λευκά σπιτάκια στο Αιγαίο, Σωτηρία Μπέλλου, ζεϊμπέκικο, ηλιοκαμένους ώμους, την
εννοώ Ελύτη και «Χαρταετούς» από Θεοδωράκη, την εννοώ Λοΐζο , σουβλάκι τα
καλοκαιρινά βράδια στο χωριό, αυλακωμένα πρόσωπα γερόντων, κάθε ρυτίδα και πόλεμος, την εννοώ διεκδίκηση και αγώνα και
πλατείες και έξω καρδιά και κεράσματα σπιτική λεμονάδα και ιστορία μεγατόνων σε
κάθε βόλτα στο Θησείο, στο Μοναστηράκι, στον Κεραμεικό, στις γειτονιές του
Πειραιά. Την Ελλάδα την εννοώ σταυροδρόμι, αρμαθιά πολιτισμών, γεύσεων και
ανθρώπων, την εννοώ ούζο και μεθύσι από ομορφιά και έρωτα.
Γι’ αυτό θεωρώ περισσότερο συμπατριώτη
μου έναν Αλβανό που εννοεί την Ελλάδα κάπως έτσι κι εκείνος, που του αρέσει το
μπουζούκι και το Θησείο και το σουβλάκι, παρά έναν Έλληνα που εννοεί
πατριωτισμό το μίσος προς τους ξένους. Έναν Έλληνα που θέλει να διαφυλάξει μόνο
την ελληνική κληρονομιά που τον συμφέρει, που αντιφάσκει τραγικά λέγοντας πως
αγαπά αυτήν εδώ τη χώρα καταπατώντας το πολυτιμότερο ίσως από τα παιδιά της:
τον πολιτισμό. Τον πολιτισμό της αλήθειας, της δικαιοσύνης, της αδελφοσύνης,
της δημιουργίας .Δεν μπορώ να θεωρήσω συμπατριώτη μου ένα χρυσαυγίτη που θα
δείρει έναν ομοφυλόφιλο ή έναν Πακιστανό, ας πούμε. Έναν απόγονο ανθρώπου που βίωσε το ναζισμό και
ίσως τον πολέμησε, ο οποίος επιθυμεί την αναβίωσή του στη χώρα αυτή. Κυρίως,
όμως, ντρέπομαι που στα χαρτιά Έλληνας είναι και αυτός, Ελληνίδα είμαι και εγώ.
Επιπλέον, θυμώνω στη σκέψη ότι σίγουρα ένας τέτοιος άνθρωπος θα με θεωρούσε
βλαπτική για την πατρίδα και θα μου στερούσε το δικαίωμα λόγου.
Είναι λυπηρό η λέξη πατρίδα να γίνεται
ταμπού εξαιτίας τέτοιων ανθρώπων και τέτοιων αντιλήψεων-το λυπηρό έγκειται στο
ότι γίνεται ταμπού μεταξύ ανθρώπων σκεπτόμενων. Στο δικό μου λεξιλόγιο ανθρώπων αριστερών. Συμφωνώ ότι πάνω από τις
πατρίδες είναι οι λαοί και ότι οι αδικημένοι όλου του κόσμου πρέπει να ενώσουν
τις φωνές τους ενάντια στους εκμεταλλευτές όλου του κόσμου, αλλά η αλήθεια
είναι ότι αυτού του είδους η λογική είναι που οδηγεί τον κάτοικο του Αγίου
Παντελεήμονα στο να ρίξει ψήφο σε χρυσή μεριά. Ναι, είναι και ο μετανάστης
«αδελφός προλετάριος» , αλλά η γυναίκα που έχει πέσει θύμα κλοπής μία και δύο
φορές από μετανάστη δε θα το δει έτσι. Και δεν μπορεί κανένας αριστερός να
στερήσει το δικαίωμα σε κάποιον να ενοχλείται που δεν ακούει πια ελληνικά στην
Ομόνοια. Αυτό που μπορεί και οφείλει να στερήσει όχι μόνο ο αριστερός, αλλά ο
έστω φερόμενος ως δημοκρατικός είναι το δικαίωμα που επικαλούνται κάποιοι ότι
έχουν να κάνουν κακό σε συνανθρώπους τους. Εδώ έχει πάψει να μιλά η γλώσσα της
πολιτικής-δεν ξέρω αν είναι φασίστας, δε με νοιάζει αν είναι φασίστας. Εγκληματίας
είναι και γι’ αυτό είμαι βέβαιη.
Και να πού έχουμε σφάλει τόσα χρόνια. Δεν
ιεραρχούμε τις αξίες μας. Πάνω και πέρα από όλες είναι η ελευθερία και ο
άνθρωπος. Δεν μπαίνει η πατρίδα, η θρησκεία, η τέχνη, το δίκιο του εργάτη και
δεν ξέρω κι εγώ τι πάνω από τον άνθρωπο. Και αυτός είναι ο μόνος λόγος που και
σε χρυσαυγίτες ακόμα θα με ενοχλούσε απρόκλητη σωματική επίθεση-θέλω να πιστεύω
ότι είναι ακόμα άνθρωποι, με ανάγκες και Λόγο και συναισθήματα. Εκτός πια κι αν
πιανόμουν από την τελευταία παράγραφο του συντάγματος. Βέβαια, αν επέλεγα να
πιαστώ από αυτήν θα μπορούσα να στραφώ και σε άλλους πολλούς «πατριώτες».
Αλλά την Ελλάδα την εννοώ διάλογο και
δράση και προσπάθεια. Θα πιαστώ, λοιπόν, απλώς από χέρια ανθρώπων που
μοιράζονται τις αγωνίες μου. Και όλοι μαζί θα συνεχίσουμε να δίνουμε τον αγώνα
ενάντια σε όσα σε όσους μας τις προκαλούν.
