Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

Η δική μου ποίηση-2


Δε μου αρέσει η λέξη ποίηση-μονάχα ηχητικά, έτσι όπως παφλάζει μες στο" οίη" της. Η ποίηση είναι έμπνευση, για μένα σχεδόν ατόφια, σε αντίθεση με τα λοιπά παρακλάδια της λογοτεχνίας, χώρια του ότι ποτέ δεν κατάλαβα γιατί η ποίηση θεωρείται παρακλάδι της λογοτεχνίας και όχι της μουσικής ή της ομορφιάς. Ή γιατί δεν  είναι ένα άλλο δέντρο, ξεχωριστό και αυθύπαρκτο. Πρέπει για μένα το ποίημα να περικλείει μια ιδέα για να θεωρηθεί ως τέτοιο. Για κάποιους πρέπει να έχει ένα μέτρο, για άλλους ένα ύφος, για πολλούς οτιδήποτε μπορεί να είναι ποίημα. Αλλά όχι. Ποίημα, για μένα, ίσον Ιδέα. Κι η ιδέα περικλείει και τη σκέψη, διότι αρκετοί γράφουν με πένα το νοητικό, περικλείει και το συναίσθημα, επειδή αρκετοί βουτούν την ακίδα τους στης καρδιάς το μελανοδοχείο.
Πρέπει να πω ότι εγώ ποιητή θεωρώ κι ένα μουσικό. Ιδίως αυτόν! Δηλαδή, ποιητής πρέπει να είναι οποιοσδήποτε έχει αξίωση να εμπλακεί με τις καλές τέχνες και, φυσικά, με την Αγάπη. Η ποίηση πρέπει  να διαπερνά τη ζωή, πρέπει, αν επιλέξεις το δρόμο της, να την αφήσεις να σου μιλά για πάντα. Γράψε ποίημα κάθε μέρα, όχι επί χάρτου κατ' ανάγκη. Στήσε στο μυαλό σου ένα ποίημα με αφορμή μια ωραία γεύση που δοκίμασες, ένα όμορφο πρόσωπο που είδες στο τρένο, κάτι που άκουσες.
Το ποίημα είναι η ποιητική σκέψη και η ποιητική ζωή. Ξέρω ποιητές που δε γράψαν ούτε ένα στίχο. Και στιχοπλόκους δεκάδες που αρνούμαι να  ονομάσω ποιητές.
Η ποίηση, πάντως, είναι για τους τολμηρούς. Μοιάζει με το χορό: πρέπει να δίνεις συνεχώς την ψευδαίσθηση πως παρασύρεσαι, την ώρα που προσπαθείς να ελέγξεις τον εαυτό σου. Θέλει δουλειά το ποίημα; Ναι, όχι με την έννοια των σολωμικών δοκιμών, αλλά με την εσωτερική της χροιά. Πρέπει να διαβάζεις άλλους ποιητές, να κοιτάς ζωγραφιές, να περπατάς στο δρόμο και στη φύση, να μιλάς και να τσακώνεσαι με τους συνανθρώπους σου, να έχεις απορίες. Όλος αυτός ο ζωμός αναδεύεται μέσα σου, μέχρι που ,πηχτός και νόστιμος, σα θρεπτική σούπα, θα κατακάτσει σε ένα φύλλο του τετραδίου σου, γεμάτος βιταμίνες για όσους τον διαβάσουν. Η ποίηση είναι τροφή: δίνει θερμίδες στην ψυχή, μόνο που σε αντίθεση με τις θερμίδες της σάρκας, η ποίηση την αδυνατίζει την ψυχή, την εξαϋλώνει, την κάνει πιο ευαίσθητη, πιο απαλή. Η ποίηση δίνει τους χυμούς της αμφίδρομα: και σε αυτόν που τη δημιουργεί και σε αυτόν που την προσλαμβάνει. Και, συχνά, κινείται στο σύμπαν κυκλικά. Γιατί σχεδόν πάντοτε ένας ποιητής γεννιέται μέσα μας όταν διαβάσουμε το ποίημα κάποιου άλλου. Κι όνειρο κάθε ποιητή είναι να εμπνεύσει, είναι από τα ποίηματά του να φυτρώσουν κι άλλα, καλύτερα.
Κάποιοι διαβάζουν ποίηση ΕΤΣΙ. Για να νιώσουν την" κουλτούρα" να τους διαπερνά, για να ρίξουν τη σεφεροχτυπημένη γκόμενα, για να γίνουν οι ίδιοι ποιητικοί. Μα η ανάγνωση ποίησης δεν έχει κίνητρα. Δεν έχει την πλοκή του μυθιστορήματος, δεν έχει την αισθητική μιας παράστασης, ούτε τον ήχο ενός τραγουδιού. Είναι άμορφη και ρευστή. Καμιά φορά και δυσνόητη ή και ακατανόητη από το νου. Μα η ποίηση πρέπει να διαβάζεται με μάτια κλειστά, πρέπει ουδεμία σχέση να έχει με τις αισθήσεις, πρέπει να κυλά σα λάβα ίσια στα σωθικά μας. Μη διαβάζεις ποίηση αν δεν μπορείς να τη δεις με κλειστά μάτια. Και όχι, ο Οδυσσέας δεν έγραφε μόνο για  θάλασσα, ο Κωνσταντίνος δεν έγραφε μόνο για θάνατο, ούτε ο Γιάννης μόνο για αριστερά. Το ποίημα νιώσε το, μη το κάνεις αναγνώσεις.
Κάποιοι γράφουν ποίηση μετά από ώρες σκέψης και προσπάθειας. Εδώ ντρέπομαι να πω πως αποκηρύσσω την επιμονή ως συντελεστή στη δημιουργία ποίησης. Απλά θα προσθέσω ότι είναι καλό η ποίηση να γράφεται ΕΤΣΙ. Επειδή, το χρώμα του φεγγαριού σου θύμισε το χρώμα του δέρματος αυτής που αγαπάς. Επειδή, το καινούργιο σου φουστάνι εμπνέει τον ήλιο να το φωτίσει περισσότερο από όλα τα άλλα. Γράψε ΕΤΣΙ. Για τον άνθρωπο, για το τίποτα, για τα πάντα. Γράψε μικρά ή και αχανή ποιήματα. Μη φοβάσαι τη λέξη αγάπη μέσα σε αυτά,επειδή την κάνανε να μοιάζει με κλισέ, μη φοβάσαι καμιά λέξη. Κάποτε, κράζαν τους ποιητές για τη νεοελληνική, τώρα μη φοβάσαι να τ' ακούσεις από αυτούς που ξινίζουν με τη λέξη βυζί μες στους στίχους σου.
Αρκετά έγραψα. Η ποίηση δεν καθοδηγείται, σπέρνεται μέσα μας από τα όνειρα και τα βιώματά μας και αναπάντεχα κάποια στιγμή ξεσπά σαν καταιγίδα στους ουρανούς της έμπνευσής μας. Κι οι στάλες είναι τα- ακόμα- άσημα ποιηματάκια μας. Αυτά που στα κρυφά καμαρώνουμε, αυτά που διαβάζουμε στις βραδιές ποίησης με άγχος στους φίλους μας, αυτά που σκεφτόμαστε να διαβάζονται από ξένα μάτια και καμαρώνουμε σα να' ταν παιδιά μας. Μα δεν είναι. Τα ποιήματα ανήκουν μονάχα στην Ποίηση: αυτή τα γεννά και ,κάποτε, τα φονεύει. Εμείς είμαστε οι μαίες των ποιημάτων που ήδη υπάρχουν σα νεογνά στην κοιλιά της Μάνας τους. Εμείς  τα ξεγεννάμε, πονάμε μαζί τους κι έπειτα, σαν καλοί νονοί, τους δίνουμε όνομα και συνδέουμε το πνεύμα μας για πάντα μαζί τους. Τα αγαπάμε.

9 σχόλια:

  1. Ιδιότυπα εξομολογητικό και πραγματικά καλογραμμένο το κείμενό σου, φίλη sea4e, για την αβίαστη και έξω από περιορισμούς άποψη σου σχετικά με τη συγγραφή της ποίησης γενικότερα.
    Το μόνο στοιχείο που θα επισήμαινα ότι απουσιάζει από αυτήν την τόσο προσωπική σου κατάθεση είναι αυτό της "υπέρτατης ανάγκης για γράψιμο" με τον τρόπο που το ορίζει ο πολύ βαθύς ποιητής Ράινερ-Μαρία Ρίλκε στα "Γράμματα σ' έναν νέο ποιητή". (Απευθύνονταν προς τον εικοσάχρονο Φραντς Κάπους, που είχε ζητήσει τη γνώμη του Ρίλκε για την αξία των ποιημάτων του.)

    "...Ρωτάτε αν είναι καλοί οι στίχοι σας. Ρωτάτε εμέναν. Ρωτήσατε, βέβαια, κι άλλους πριν. Τους στέλνετε στα περιοδικά. Τους συγκρίνετε μ' άλλα ποιήματα, αναστατωνόσαστε όταν κάποιοι αρχισυντάχτες σάς γυρνάνε πίσω τα ποιητικά σας δοκίμια. Από δω κι εμπρός (μια και μου επιτρέψατε να σας δίνω συμβουλές) σας παρακαλώ να τ' απαρνηθείτε όλ' αυτά. Η ματιά σας είναι γυρισμένη προς τα έξω˙ αυτό, προπάντων, δεν πρέπει να κάνετε τώρα πια. Κανένας δε μπορεί να σας συμβουλέψει ή να σας βοηθήσει, κανένας. Ένας μονάχα δρόμος υπάρχει: βυθιστείτε μέσα στον εαυτό σας, αναζητήστε την αιτία που σας αναγκάζει να γράφετε, δοκιμάστε αν οι ρίζες της φυτρώνουν απ' τις πιο βαθιές γωνιές τής καρδιάς σας. Εξομολογηθείτε στον εαυτό σας: θα πεθαίνατε τάχα, αν σας απαγόρευαν να γράφετε; Τούτο, πρώτ' απ' όλα: αναρωτηθείτε, την πιο σιγηλή ώρα τής νύχτας σας: Πρέπει να γράφω; Σκαλίστε βαθιά μέσα σας, να βρείτε την απόκριση. Κι αν η απόκριση τούτη αντηχήσει καταφατικά, αν απέναντι στο βαθυσήμαντο τούτο ρώτημα μπορείτε να υψώσετε ένα στέρεο κι απλό Πρέπει, τότε πλάσετε τη ζωή σας σύμφωνα μ' αυτή την ανάγκη. Η ζωή σας, ακόμα και στην πιο αδιάφορη, την πιο άδειαν ώρα της, πρέπει να γίνει σημάδι και μάρτυρας αυτής της ορμής...."

    http://littlenautilus.blogspot.com/2010/02/blog-post.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η ποίηση, μάνα της δημιουργίας (όπως γράφεις και στο πρώτο μέρος), θα έπρεπε να ήταν ένα δέντρο. Οι - επηρεασμένοι από τη βαρύτητα - καρποί αυτού του δέντρου θα έπρεπε να γεννήσουν δέντρα, διαφορετικά, τα οποία θα ήταν άλλες τέχνες, εκφράσεις ψυχών (όπως η μουσική).
    Έτσι θα πρέπει να σκέφτεται ο άνθρωπος τη λέξη "ποίηση". Καθαρή από την υποκρισία της κουλτούρας και της ερωτικής προσέγγισης. Βασικά έτσι πρέπει να νιώθουμε την κάθε τέχνη. Κανείς δεν πιέζει κανέναν να ασχοληθεί με κάτι, πόσο μάλλον για να δημιουργήσει ή να παράξει.
    Δεν υπάρχουν πρέπει, ούτε κανόνες. Ίσως να υπάρχουν εργαλεία, αλλά...δεν είμαι και τόσο σίγουρος για αυτό...
    Χαρακτηριστική λέξη είναι το "ΕΤΣΙ". Απαντάει σε πολλά γιατί...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΣΥΜ-ΦΩ-ΝΩ Α-ΠΟ-ΛΥ-ΤΩΣ (ξέρεις ιδιαίτερα με ποια σημεία!!!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Cinemarian,το εξαιρετικό βιβλίο του ρίλκε μου έκανε φέτος δώρο ένας κολλητός και το σημείο που παρέθεσες είναι από τα αγαπημένα μου. σε ευχαριστώ και για τα καλά σου λόγια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Με κερδισες αμεσως..
    Αυτο ειναι το πρωτο ποστ σου που διαβαζω.

    Ποσο συμφωνω με καθε τι που εγραψες..
    Δεν εχω δοκιμασει καν να γραψω ποιηση..

    Κ ουτε εχω διαβασει πολλους ποιητες περα απο τους πασιγνωστους που ανεφερες..
    Το θελω ομως..

    Πολλα φιλια..

    P.S Εχω διαβασει το ''Οταν εκλαψε ο Νιτσε'' αλλα κ σχεδον ολα τ'αλλα του Ιρβιν Γιαλομ,ειναι ο αγαπημενος μου συγγραφεας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Τέλεια,άρτεμή μου...κι εμένα γίνεται από τους αγαπημένους μου! Φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Αν μπορούσα να γράψω λίιιιιγο σαν και εσένα ίσως να επιχειρούσα και ένα ποίημα...Αλλά επειδή δεν το έχω περιορίζομαι στο "αγαπημένο μου ημερολόγιο.." :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

λεξιλεωθείτε